DeepSeek, AI, Nvidia va fond bozori haqida

Ikki og'iz fikrlar. Qisqa va soddalashtirilgan shaklda.

DeepSeek haqida eshitishga ulgurgan bo’lsangiz kerak. Fond bozorini ham, ijtimoiy tarmoqlar, OAV, texnologik sektordagilarni larzaga solgan so’z. Avvalambor, kontekst uchun: o’tgan haftagacha bir narsada konsensus bordek edi: AQShda yetakchi AI modellarni train qilish (o’qitish, o’rgatish) juda qimmatga tushayotgan edi. Hisoblash quvvati uchun OpenAI va Anthropic korxonalari kamida $100 million sarflab, har bir donasi $40,000 turadigan GPUlarni (protsessorlar) sotib olishayotgan va butun elektr stansiyasi talab qiladigan yirik ma’lumotlar markazlarini qurib ishlatishayotgan edilar.

Xitoylik startap dekabr oyida korxona kelib, “do’stlar, biz sizlarning GPT-4 va Claude AI modellaringizdan qolishmaydigan AI modelni yuzlab millionlab va milliardlab dollarga emas, atigi $5 millionga yaratsak nima bo’ladi?” deyishdi-da uni amalga oshirishdi¹. Va jamoatchilikka taqdim etishdi. Hozir biz bilgan natijalar hayratlanarli:

Eng muhimi model open sourceda, ochiq manbada yaratilgan, OpenAI modellaridan farqli o’laroq. Ya’ni, istalgan odam ko’ra, tekshira oladi. Batafsil texnik xarakteristikasi uchun albatta boshqa manbaalarni o’qishni tavsiya etaman, masalan bu ajoyib tred-xulosani.

Bu qachondir albatta sodir bo’lishi kerak edi. Lekin, bunchalik tez emas.

Eng qizig’i nimada bilasizmi, Jo Bayden administratsiya qilgan ishlardan biri AQShda ishlab chiqarilgan chiplarni xorij mamlakatlariga (do’stona mamlakatlardan tashqari, albatta) eksportni ta’qiqlash edi. Ya’ni, bu qaror Xitoyga bozorda mavjud bo’lgan Nvidia'ning H100 kabi eng kuchli chiplari kirishini to'xtatdi. DeepSeek yoki qoidalarni cheklab o’tib qandaydir uchinchi korxonalar orqali Nvidianing chiplarini qo’lga kiritgan va ularni modellarini o’rgatish uchun ishlatgan yoki Nvidianing eski chiplarini va boshqa chiplarni ishlatib modellarini o’rgatishgan. Elon Maskka va sanoatdagi odamlarga ko’ra birinchisi to’g’ri, ya’ni DeepSeek Nvidianing eng kuchli chiplarida o’rgatilgan, lekin xitoyliklar buni ochiqcha tan olishmaydi (eksport cheklovlarini deb).

Nvidia va fond bozori

Avvalambor, ba’zi atamalarni kelishib olaylik. Standard and Poor's 500 yoki S&P500 - bu AQSh fond birjalarida aksiyalari savdo qilinadigan 500 ta eng yirik kompaniyalarning birja ko'rsatkichlarini bir savatga jamlaydigan fond bozori indeksidir. Oxirgi yillarda bu indeksda texnologik sektor korxonalarining vazni oshib kelayotgan edi. Misol uchun, bu indeksda yetti korxonaning vazni butun indeksning uchdan bir qismini tashkil qiladi. Indeksdagi barcha korxonalar 11 ta sektorga bo’lingan. Faqatgina Nvidia korxonasi aksiyasini o’zi shu 11 sektordan beshta sektordagi barcha korxonalarda kattaroq vaznga ega.

Bularni nimaga yozyapman? Nvidia korxonasining samaradorligi, investorlarning korxona daromadlariga bo’lgan kutilmalar va umuman Nvidia faoliyatiga ta’sir qiladigan istalgan omil AQShda fond bozoriga boshqa korxonalardan ko’ra ancha ko’proq ta’sir qilishini aytmoqchiman. Chunki, AQShdagi asosiy fond bozori indeksi, va shu sababli deyarli barcha pensiya jamg’armalar, aktiv va passiv investorlar portfellari S&P500 indeksi orqali Nvidiaga bog’lanib qolganlar.

DeepSeek haqidagi yangilik, avval shanba-yakshanba kunlari tarmoqlarni larzaga solgan bo’lsa dushanba kuni bozorlar ochilganda butun AQSh fond bozorini larzaga soldi. Bu yangilik albatta AQShning AI sohasida yetakchi ekanligiga xavotir uyg'otdi va katta texnologik korxonalarning sun'iy intellekt modellari va ma'lumotlar markazlarini qurish uchun katta xarajatlarini shubha ostiga qo'ydi.

Oxirgi yillarda barcha katta texnologik korxonalar AI poygasida o’nlab milliard dollarlarni chiplarni, xususan Nvidia chiplarini sotib olishga ishlatishayotgan edilar. Natijada, Nvidia korxonasining joriy davrdagi daromadlari va kelajakdagi daromadlariga bo’lgan kutilmalar oshgan edi. Istalgan korxana aksiya narxini belgilaydigan ikki omildan bittasi bu aynan shu - korxonaning kelajakdagi daromadlariga bo’lgan kutilmalar.² Ikkinchisi bu diskont stavkasi, bu hozir ahamiyatli emas.

DeepSeek chiqqandan va u ancha kamroq chip quvvatlarini talab qilishi ma’lum bo’lganidan so’ng, investorlar AQShdagi katta texnologik korxonalari yiliga $50-60 milliardni shartli Nvidia chiplariga ishlatishlarini shubhaga olmoqdalar. Demak, Nvidia bozorda yaqqol monopolist emasligi, va balki Nvidia chiplariga avvalgidek katta talab bo’lmasligini anglayotgan investorlar o’zlarining Nvidiaga bo’lgan kutilmalarini o’zgartirmoqdalar. Ya’ni, kamroq daromad kutilmoqda. Bu degani, esa aksiya narxi tushishini anglatadi. Shu o’rinda albatta katta xajmda aksiyani vahimali ravishda sotish ham, balki insayderlarning sotishlari ham narxning yanada tushishiga ta’sir qiladi.

Aytgancha, DeepSeek r1 modeli faqat dam olish kuni emas, balki o’tgan hafta boshidan ma’lum edi. To’g’rirog’i dekabrdan beri. DeepSeek v3 versiyasini dekabrda chiqardi: bozorga ta’sir qilmadi. DeepSeek r1 modelni chiqardi: bozor yana jim. O’tkan haftada DeepSeek o’sha-o’sha modelning ilovasini chiqardi, Apple Storeda birinchi o’ringa ko’tarildi va bozorga nihoyat ta’sir qildi. Qizig’i bozorlar buni darxol narxda aks ettirishmadi.³ Shanba-yakshanba kunlari Twitterdagi muhokamalar va ko’pchilikning e’tiboriga tushgandan so’nggina dushanba kuni Nvidia aksiyasi katta korreksiya bo’ldi. Nvidia korxonasi aksiyasi dushanba kuni 17%ga qisqarib deyarli 600 milliard dollarga teng kapitalizatsiyani yo’q qildi, bu AQSh tarixidagi eng katta bir kunlik yo'qotish.

S&P500 indeksi “atigi” 1.5%ga tushdi xolos.

DeepSeekdan kim yutadi?

Qaytaraman, bugungi kundagi korxonanin aksiya narxi uning kelajakdagi daromadlarini bugunga diskont stavkada qiymatini anglatadi. Ya’ni, korxonaning aksiya narxi kelajakdagi (yoki hozirdagi) korxona yaratadigan ijtimoiy manfaatni emas balki daromadni ko’rsatadi. Shuning uchun Nvidia korxonasi aksiyasi quladi degani jamiyat uchun fojia emas. Ha, albatta, barchaning pensiya jamg’armasi ham, brokerlik hisobidagi portfeli ham kecha anchagina kamaydi. Lekin, AI poygasidan yutadigan asosiy tomon AIni ishlab chiqaruvchi emas, balki AIni ishlatadiganlar bo’lgan. Doim. Bu haqda yozgan Jon Koxreyn gaplariga qo’shilaman.

Reaksiyalar

Bir daqiqa o’ylab ko’ringchi, Donald Tramp bunga qanday reaksiya qildi deb o’ylaysiz Topdingiz, albatta import bojlarni oshirish! Tayvandan AQShga keladigan chiplarga import bojlarni oshirmoqchi. Axmoqona reaksiya va qaror desak o’ta yumshoq tarif bo’lar edi.

Men hali bunday muhokamani ko’rmadim, lekin yana bir yomon g’oyalardan biri bu AQShga keladigan xitoylik olimlar sonini qisqartirish. Aksincha, ular sonini yanada ko’paytirish AQShning ham manfaatlari doirasida. Aslida, hozirda ham AQShda mavjud bo’lgan AI sohasidagi ko’plab mutaxassislar xitoyliklardir:

DeepSeek haqida yana bir qiziq fakt

DeepSeek avvalambor xedj fond bo’lgan ekan. Ta’sischisi uchun xobbi sifatida yaratilgan ekan. Matt Levine yozmoqda: DeepSeek startapi ta’sischisi Liang Wenfeng avvalambor fond bozor tendentsiyalarini bashorat qilish va investitsiya qarorlarini qabul qilishda yordam berish uchun AI modelni yaratgan.

2021-yilda Liang startapini moliyadan shunchaki umumiy AI model yaratishga pivot qilgan ekan. Mana shu o’rinda men ko’rgan eng zo’r grafikni sizlar bilan ulashmasam bo’lmasdi. Menga juda yoqdi!

Umuman, bu mavzuda batafsilroq va balki men yozgandan ko’ra tushunarliroq yozilgan maqolalar/tredlarni o’qish uchun quyidagilarni tavsiya etaman: Chamath, Matt Levine, Jo Weisenthal, Zvi Mowshowitz, Koxreyn, va boshqalar.

1. Metaning Llama 3.1 modeli, OpenAIning GPT-4o modeli, va Anthropicning Claude Sonnet 3.5 modelidan ko’ra.

2. Shu haqda batafsil maqola yozishim kerak ekan. Bozorlar “efficient” deb faraz qilsak bu yerda daromad kutilmalari dividend kutilmalarining manbasi.

3. Bu ham bozorlar “efficient” (samarali) emasligiga yaqqol misol bo’la oladi. Bu haqida endi keyingi safar.